Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Д.Амарбаясгалан, Сангийн сайд Б.Жавхлан нар “Дархан төмөрлөгийн үйлдвэр” ТӨХК-д ажиллав. 2010 оноос эхлэн тус үйлдвэрт хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт татах санаачилгууд гарч 2014 онд концессын гэрээгээр “Кью Эс Си” ХХК-д өгсөн байдаг. Тус компани нь барих, ашиглах, шилжүүлэх гэрээгээр зургаан төсөл хэрэгжүүлэх байсан ч 2015 онд гэрээний нөхцөлийг барих, шилжүүлэх болгон өөрчилжээ. Гэрээний хэрэгжилтэд 2022 онд Засгийн газраас гарсан Ажлын хэсэг хяналт шалгалт хийж, 2014-2021 онд концессын эрх хэрэгжүүлсэн этгээд нь хоёр их наяд 620 тэрбум төгрөгийн зөрчил үүсгэсэн гэдэг дүгнэлт гаргасан юм. Ийнхүү тус концессын гэрээг цуцалсан ч “Кью Эс Си” компани учруулсан хохирлоо нөхөн төлөөгүй байна.
“Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр”-ийн гүйцэтгэх захирал Г.Дугаржавын мэдээлснээр концессын гэрээг цуцалж, төр өмчөө хүлээн авах үед -1,8 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай байсан бол үйлдвэрлэлээ эхлүүлж, экспортоо эхлүүлснээс хойш оны эхний таван сарын байдлаар 15,2 тэрбум төгрөгийн татварын дараах ашигтай ажиллажээ. Мөн улсын төсөвт 9,9 тэрбум төгрөгийн орлого төвлөрүүлсэн байна. Концессын гэрээгээр ашиглуулсан тухайн хугацаанд уг үйлдвэрт ямар ч бүтээн байгуулалтын ажил хийгдээгүй бөгөөд үйлдвэрийн борлуулалтын орлогыг компани руугаа шилжүүлдэг, өмч хөрөнгийг барьцаалан зээл авсан зэрэг олон зөрчил байсан талаар мэдээлэв.

ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан “Олон нийт үр ашгийг нь хүртэх ёстой улсын томоохон үйлдвэрүүдийг концесс нэрийн дор хэдхэн хүн, бүлэглэл луйвардан авч, төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэлгүй өөрсдөө өгөөж хүртдэгийн жишээ Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэрт болжээ. Улс орон хулгайгүй, хууль бүгдэд тэгш үйлчилдэг байх учиртай. Улсад 2,6 их наяд төгрөгийн хохирол учруулсан этгээдүүдийн асуудлыг хууль хяналтын байгууллага үнэн зөвөөр, хурдан шуурхай шийдвэрлэх хэрэгтэй” гэж хэллээ.
Сангийн сайд Б.Жавхлан тухайн концессын гэрээний хугацаанд хоёр ч цогцолбор барих хэмжээний борлуулалт хийсэн ч үйлдвэр барих нь битгий хэл шав ч тавиагүй гэдгийг тодотголоо. Энэ үйлдвэр бол аж үйлдвэрийн цогцолбор болох ёстой манай улсын томоохон төсөл учраас хохирлыг барагдуулах асуудал дээр олон нийт анхаарлаа хандуулахыг хүслээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ 15 дахь “Өглөөний уулзалт”-аа Баянхонгор аймгийн залуу малчдын төлөөлөлтэй хийлээ. Баянхонгор аймагт 13112 малчин өрхөд 46503 мянган хүн хөдөлмөрлөж байна.
Ерөнхий сайд улс орны нийгэм, эдийн засгийн өнөөгийн байдал, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Хөдөөгийн сэргэлтийн хүрээнд хийгдэж буй ажлууд, Засгийн газрын үйл ажиллаагааны талаар товч танилцуулж, мал аж ахуйн салбар, малчдын нийгмийн асуудлын талаар малчидтай санал солилцлоо. “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын Боомтын сэргэлтийг эрчимжүүлж, төрийн бүтээмжийг сайжруулах хүрээнд төрийн өмчит компаниудыг ил тод, нээлттэй ажиллуулж, авлига, хээл хахуультай эрчимтэй тэмцэж, төрийн байгууллагын хэмжээнд Хэмнэлтийн хууль хэрэгжүүлсэн зэрэг арга хэмжэний үр дүнд эдийн засаг сэргэж, анх удаа улсын төсвийн орлого давж биелснээр тодотгол хийгээд байна. Төрийн албан хаагчдын цалин, тэтгэвэр тэтгэмжийг тодорхой хувиар нэмж, хүүхдийн мөнгийг хүүхэд бүрд олгоно. Орон нутагт орон сууц худалдан авбал ипотекийн зээлийн хүүг гурван хувь болгож, төвлөрлийг сааруулах бодлогын хүрээнд аймгуудын нээлттэй хөтөлбөрийг батлаад байна. Бие даан төсвөө бүрдүүлж байгааг аймгийн тоог нэмэгдүүлж, аймаг бүр өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлдэг болгох зорилтыг Засгийн газар Хөдөөгийн сэргэлтийн хүрээнд тавьж байна. Өнөөдрийн байдлаар “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хүрээнд “Шинэ Ховд” аж үйлдвэрийн парк, Дархан арьс ширний цогцолбор, Дорнод бүсийн хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, технологийн паркийн төслүүдийг хэрэгжүүлж эхлээд байгаа зэрэг мэдээллийг Ерөнхий сайд танилцууллаа.

Уулзалтад оролцсон малчид санал хэллээ. Тухайлбал,
Баян-Овоо сумын 1-р багийн малчин Б.Бямбажав: Малчид орлогоороо орон сууцтай болъё гэхэд банкны шаардлага өндөр, зээл шийдэгдэхэд удаан байна. Залуу малчдыг дэмжсэн, орон нутагт амьдрах нөхцөлийг нь бүрдүүлсэн бодлого хэрэгтэй байна.
Малчин бидэнтэй уулзаж, санал бодол сонсож байгаа Ерөнхий сайддаа баярлалаа. Дандаа болж бүтэхгүй зүйл яриад байж болохгүй. Энэ Засгийн газарт талархууштай олон зүйл байгаа.

Баян-Овоо сумын 1-р багийн малчин Ё.Дамдинпүрэв: Малын түүхий эд боловсруулах үйлдвэр хэрэгтэй байна. Хонины өлөн 1000 төгрөг хүрэхтэй үгүйтэй болж, ямааны арьс бараг хог болж байна. Боловсруулдаг болчихвол үнэд хүрнэ.
Залуу малчдаа дэмжмээр байна. Манай багт миний насны таван хүн л бий, бусад нь тэтгэврийнхэн. Залуус мал маллах сонирхолгүй болж гадагшаа явах тухай ярьж байна. Үүнд анхаармаар байна.

Галуут сумын Хайрхан багийн малчин Ш.Бат-Оргил: Энэ жил ноолуур үнэтэй байж малчид өрнөөсөө гарч байна. Малчин бид улирлын чанартай орлого олдог. Мал, мах, түүхий эдийн үнийг өсгөх зохицуулалт хийх хэрэгтэй байна.
Бэлчээр маш их доройтож байна. Малын түүхий эдийн үнэ өсвөл малчид заавал олон малтай байх шаардлагагүй. Цөөн тооны малаа өсгөөд бэлчээр нутгаа ч доройтуулахгүй мал аж ахуйгаа эрхэлж болмоор байна.

Баянхонгор сумын 3-р багийн малчин Т.Түмэндэмбэрэл: Малчид нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ авахад хүнд байна. Мөн хүүхдүүд зургаан настай нэгдүгээр ангид орж байгаа нь малчин гэр бүлүүдэд чирэгдэлтэй байгаад анхаарна уу. Малын эрүүл мэнд, вакцинжуулалтад нэгдсэн бодлого хэрэгтэй байна.

Малчдын санал хүсэлтийг судалж Засгийн газарт танилцуулахыг Ерөнхий сайд энэ уулзалтын үеэр  холбогдох албаны хүмүүст үүрэг болголоо. Мөн 2024 оны улсын төсвийн төслийг боловсруулахдаа тухайн орон нутагт шаардлагатай хөрөнгө оруулалтын саналыг иргэдээс өөрсдөөс нь авч тусгахаар төлөвлөж буйг Ерөнхий сайд хэлээд санал асуулгад идэвхтэй оролцохыг зөвлөлөө.

Монгол Улсын Засгийн газар “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын Хот, хөдөөгийн сэргэлтийн хүрээнд түгжрэлийг бууруулж, төвлөрлийг сааруулах бодлого баримталж, аймгууд онцлог, боломждоо тулгуурласан нээлттэй хөтөлбөр гарган ажиллаж байна.
26778  өрх, 90 гаруй мянган хүн амтай Баянхонгор аймаг “Шинэ суурьшлын бүс” байгуулж, гэр хорооллоо орон сууцжуулж, ажлын байр бий болгох  зэрэг төсөл хэрэгжүүлж эхэлжээ.
Баянхонгор суманд улсын төсвийн 25,7 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр инженерийн шугам сүлжээ татах ажлыг 2022 онд эхлүүлжээ. Энэ онд таван багийн нутагт дулаан, цэвэр, бохир усны шугам сүлжээ татах юм байна.
Баянхонгор сумын баруун урд  320 га талбайд шинэ суурьшлын бүс байгуулах ажил эхэлжээ. Энд 2126 өрхийн 7441 хүн ам суурьшина. 2021 онд “Цэвэр хот” төслийн хүрээнд нэг тэрбум төгрөгөөр цэвэр усны төв магистраль шугам, усан сан, бохир усны шугам татаж, 640 хүүхдийн сургууль, 14 ортой эмнэлэг, 100 айлын орон сууцны хоёр барилга ашиглалтад оруулж, 500 айл өрхөд эзэмшлийн газар олгожээ. Энэ онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар цэвэр, бохир ус, дулааны шугам сүлжээний болон хатуу хучилттай авто замын ажлууд хийж, ингэний сүүний үйлдвэр, 1000 тн-ын багтаамжтай мах, ногооны зоорийн барилгуудыг ашиглалтад оруулахаар ажиллаж буйг аймгийн удирдлагууд танилцууллаа.

Баянхонгор аймгийн төвөөс Шаргалжуут наймдугаар баг хүртэлх авто замын төсөвт өртөг 60 тэрбум төгрөгийг 2024 оны Улсын төсөвт суулгаж өгөхийг аймгийн удирлагууд хүсэв. Тус аймаг аялал жуулчлал хөгжүүлэх өргөн боломжтой. Нэг чиглэл нь  Шаргалжуутын рашаан сувилал, жилд дунджаар 10-15 мянга орчим амрагч, жуулчид ирдэг. Авто зам ашиглалтад орсноор жуулчдын тоо хоёр дахин нэмэгдэж, аймаг, орон нутгийн иргэд, аж ахуйн нэгжийн орлого нэмэгдэнэ гэж үзэж байна. Энэ саналыг аймгийн нийт иргэд Баянхонгор аймагт зайлшгүй хэрэгцээтэй хөрөнгө оруулалт гэж эрэмбэлбэл ирэх оны төсөвт тусгагдаад явна гэдгийг Ерөнхий сайд хэллээ.
Засгийн газраас орон нутаг төсвөө бие даан бүрдүүлэхэд нэн шаардлагатай томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг орон нутгийн иргэдийн оролцоонд тулгуурлан шийдвэрлэх бодлого барьж байна. Мөн орон нутгийн хөгжлийг дэмжих хүрээнд нийслэл Улаанбаатар хотоос орон нутагт үйлдвэр, агуулахаа нүүлгэсэн, орон нутагт шинээр үл хөдлөх хөрөнгө бий болгосон, ажлын байр нэмэгдүүлсэн аж ахуйн нэгжүүдэд татварын дэмжлэг үзүүлэх, ипотекийн зээлийн хүүг гурван хувь болгон бууруулсан зэрэг дэмжлэгийг хэрэгжүүлж эхлээд байна.