Монголын хуульчдын холбоо, “ЛГБТ Төв” ТББ хамтран ЛГБТИК+ эрхийн талаарх мэдлэг, ойлголтыг сайжруулах, эрх зүйн салбарт хүний эрхийн зарчимд суурилсан өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх арга зүйг төлөвшүүлэх зорилгоор “ЛГБТИК+ үйлчлүүлэгчид өмгөөллийн үйлчилгээ үзүүлэх нь” сэдэвт нэг өдрийн сургалтыг 2023 оны 5 дугаар сарын 17, 18-ны өдөр зохион байгуулав.

Хүний эрхийг хангах Үндэсний хорооны Нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Б.Болорсайхан, Хүний эрхийн Үндэсний Комиссын Гомдол шалгах хэлтсийн дарга Г.Ууганбаатар, Улсын ерөнхий прокурорын газрын дэргэдэх Сургалт, судалгааны хүрээлэнгийн судлаач, прокурор, доктор Б.Өнөрмаа, өмгөөлөгч Л.Отгондорж нар сургалтын хөтөлбөрийн дагуу сэдэв танилцуулж, агуулга чиглүүлж, хамтран ажиллалаа. Тус сургалтын хөтөлбөр, агуулга боловсруулахад чиглүүлэгч Б.Болорсайхан, Л.Отгондорж, Б.Өнөрмаа нар зөвлөн тусалсан юм.

Оролцогчдын зүгээс онол, практикын асуудал хөндсөн, одоогийн хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа хууль тогтоомжийн онцлог, ялгаа, ач холбогдлыг таниулж мэдүүлсэн, чухал хэрэгцээт, цаашид үйлчлүүлэгчидтэй харилцахад мэргэжлийн талаас чиглэл, зарчим харуулсан хэмээн үнэлэв.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн даваа гараг бүрийн ээлжит “Өглөөний уулзалт” болов. Уулзалтад БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан, Нийслэлийн Засаг дарга Д.Сумъяабазар болон Улаанбаатар хотын есөн дүүргийн цэцэрлэг, Ерөнхий боловсролын сургуулийн бага, дунд, ахлах ангийн багш нарын төлөөлөл оролцлоо.
Засгийн газрын бодлогын цөм хэсэг нь хүний хөгжил рүү чиглэж байгаа бөгөөд үүнд эмч, багш нарын үүрэг оролцоо чухал. Тиймээс ерөнхий болон сургуулийн өмнөх боловсролын салбарын анхан шатанд тулгамдаж буй асуудал, шийдэл, багш нарын цалин, хөлс, тэтгэвэр, тэтгэмж, урамшуулал болон боловсролын цахим шилжилт, Боловсролын багц хуулийн төслийн талаар багш нартай Ерөнхий сайд илэн далангүй ярилцаж, санал солилцов.
Боловсролын гүйцэтгэлийн үнэлгээний аргачлалыг чанаржуулах, залуу багш нарыг бодлогоор дэмжих, түрээсийн болон ипотекийн орон сууцанд хамруулах боломж бүрдүүлэх, багш бэлтгэх тогтолцоонд анхаарах, сурах бичгийн агуулга, уялдаа холбоог сайжруулах, эцэг эхийн хариуцлагыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байгааг багш нар хэлж байв.

Боловсрол, шинжлэх ухааны яамнаас 2022 оноос үнэлгээний шинэ журмаар сурагч, багш, сургууль нэг бүрийг үнэлж эхэлсэн. Ингэхдээ нийт багш нарыг ур чадвараар нь зургаан индекст хувааж 1-4 дүгээр түвшинд үнэлэгдсэн багш нар буюу 43 хувь нь 10-25 хувийн урамшуулал авч, 5-6 дугаар түвшинд эрэмбэлэгдсэн багш нар ур чадвараа ахиулах модуль сургалтад хамрагддаг болжээ. Уг үнэлгээнд үндэслээд цэцэрлэгийн багш нарын 42, ЕБС-ийн багш нарын 45 хувь нь 10-25 хувийн урамшуулалд хамрагдсан. 2023 оны дөрөв, тавдугаар сард цэцэрлэг, сургуулийн багшийн ажлын гүйцэтгэлийн үнэлгээг хоёр дахь удаагаа зохион байгуулж байна. Үнэлгээг чанаржуулах, багш бэлтгэх, нэр хүндийг нь өсгөх, орон нутгийн багш нарын таван жил тутамд авдаг урамшууллыг эргэж харах бодит шаардлага үүссэнийг Ерөнхий сайд салбарын яам, агентлагийн удирдлагуудад анхааруулав.
Багш нарын санал, хүсэлтэд дурдагдсан оюутан-багш бэлтгэх, цалингийн нэмэгдлийг шийдвэрлэх, орон сууцны зээлийн хүүг бууруулах, түрээсийн орон сууцанд багш нарыг хамруулах, боловсрол олгох ялгавартай байдлыг арилгах, залуу багш нарын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх зэргийг цогцоор нь тусгасан багшийн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөрийг шуурхай боловсруулж, 14 хоногийн дотор Засгийн газарт танилцуулахыг Ерөнхий сайд холбогдох албан тушаалтнуудад үүрэг болголоо.

Нийслэлийн нэгдүгээр сургуулийн математикийн багш З.Бат-Эрдэнэ:

-Боловсролын байгууллагад ажиллаж байгаа нийт багш нарын цалин доод тал нь нэг сая төгрөг байгаа. Цалинг 20 хувь нэмлээ гэхэд 1,2 сая төгрөг болно. Үүний оронд хувь тооцож нэмэх бус мөнгөн дүнгээр нэмүүлбэл зөв санагддаг. Мөн орон нутгийн багш нарт таван жил тутамд нэмэгдэл олгодог. Үүнийг Улаанбаатар  хотод ажиллаж буй багш нар бас олгомоор байна. Тэгэхгүй бол багшлах боловсон хүчний асуудал улам хүндрэлтэй болж байна. Багш нарын ихэнх нь ипотекийн найман хувийн хүүтэй зээлтэй. Энэ зээлийг зургаан хувийн зээл рүү шилжүүлэх боломж байна уу.
Нийслэлийн 20 дугаар сургуулийн бага ангийн багш С.Болормаа:


-Бага ангийн багшийн ажлын ачаалал дунд, ахлах ангитай харьцуулахад маш их. Манай анги гэхэд анх 60 хүүхэдтэй байсан. 60 хүүхэдтэй нэг бүрчлэн ажиллана гэдэг амаргүй. Эмч нарыг бэлтгэхдээ резидент гэж оюутан байхаас нь ажиллуулдаг. Үүнтэй адил оюутан багш гэдэг байдлаар бага ангийн багш нарыг туслах багштай болгож өгөөч. Дэвтэр засалтын мөнгө хасагдсан. Үүнийг хасах биш нэмэх тал дээр анхаармаар байна.
Багануур дүүргийн “Оюуны эрин” сургуулийн хөгжмийн багш Г.Оюунжаргал:


-Налайх, Багануур бол нийслэлийн есөн дүүргийн нэг. Алслагдсан гурван дүүрэгт ажиллаж буй биднийг хөдөөний багш гэдэг. Гэтэл нийслэлийн нэг дүүрэг учраас бидэнд нэмэгдэл олгодоггүй. Баганууртай 10 гаруй км зайтай байдаг Төв аймгийн Эрдэнэ, Баяндэлгэр гээд сумдын багш нар таван жил тутамд цалингийн нэмэгдэл авдаг. Алслагдсан гурван дүүргийн багш нарт нэмэгдэл олгомоор байна.

Нийслэлийн 103-р цэцэрлэгийн багш Б.Нямсүрэн:


-Сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын ачаалал, анги дүүргэлт өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад харьцангуй багассан. Цэцэрлэгийн хүртээмж ч манай хороодод нэмэгдсэн. Чингэлтэй дүүргийн 17-р хороонд гурав, 18-р хороонд гэхэд хоёр цэцэрлэг ажиллаж байна. Ачаалал үнэхээр багассан. Хүн ам төвлөрсөн газраа бол хүүхдийн тоо их байдаг. Үүнийг нэг ангид 25 хүүхэд гээд стандарт тогтоомоор байна.
Нийслэлийн Ерөнхий боловсролын 97-р сургуулийн бага ангийн багш И.Мөнхцэцэг:


-Бага ангийн багш нар хүүхдэд найман төрлийн шинжлэх ухааныг эзэмшүүлэх гэж хичээдэг. Багш бэлтгэдэг сургуулиудын чанарт онцгой анхаармаар байна. Биднийг багш болж байхад сургуульдаа сурлагын чанараар нэг, хоёроор жагссан хүүхдүүдийг шалгаруулж авдаг байсан. Бага ангийн багш бол хүүхэдтэй харилцах харьцаа, хүүхэд хайрлах байдал гээд маш олон зүйлийг эзэмшсэн байх ёстой. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд энэ байдал алдагдсан. Тиймээс багш бэлтгэх босго оноог өндөрсгөж, шалгуурыг нь сайжруулахад анхаармаар байна.

Хүний эрхийг хангах Үндэсний хороо “Бүх нийт боловсролын төлөө!” Иргэний нийгмийн үндэсний эвсэл, ЮНЕСКО-гийн Хүний эрх болон дээд боловсролын шинжээчдийн багтай хамтран хүний эрхийн боловсрол, сургалтын үйл ажиллагаанд тулгамдсан асуудлыг хэлэлцэх, цаашид хамтран ажиллах мэдлэг, туршлагын сан, сүлжээ үүсгэх зорилгоор “Хүний эрхийн боловсролын чиг хандлага” олон нийтийн лекцийг 2023 оны 05 дугаар сарын 22-ны өдөр цахим хэлбэрээр зохион байгууллаа.

Тус цуврал лекцийн анхны илтгэгчээр ЮНЕСКО-гийн Хүний эрх болон дээд боловсролын шинжээч, Нидерланд Вант Улсын Утрехт Их сургуулийн Хүний эрхийн төвд Хүний эрхийн боловсрол хариуцсан даргаар ажилладаг Фелиса Тиббиттс оролцов.

Энэхүү арга хэмжээнд их, дээд сургуулийн багш, сургуулийн төлөөлөл, мөн хүний эрхийн боловсролын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагын 60 гаруй төлөөлөл оролцож, хүний эрхийн боловсролын талаарх орчин үеийн чиг хандлага, ялгаа, онцлог, ач холбогдлын талаар хэлэлцжээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ манай улсад төрийн айлчлал хийж буй Бүгд Найрамдах Франц Улсын Ерөнхийлөгч Эммануэл Макронд бараалхав.
Эрхэм Ерөнхийлөгчтэй Токио, Лондонд уулзсаны дараа эх орондоо уулзаж байгаадаа баяртай байгаагаа Ерөнхий сайд уулзалтын эхэнд илэрхийллээ.
Монгол Улс Бүгд Найрамдах Франц Улсыг өөрийн чухал “Гуравдагч хөрш”, Европ дахь дотно, итгэлт түнш гэж үздэг бөгөөд тус улстай өрнүүлж буй харилцаа, хамтын ажиллагааны асуудлаар ярилцаж, ардчилал, хүний эрх, эрх чөлөө зэрэг нийтлэг үнэт зүйлст суурилсан Монгол, Францын харилцаа, хамтын ажиллагааг тэлж, шинэ түвшинд гаргах, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, харилцан ашигтай хамтран ажиллах талаар санал солилцлоо.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй урт, дунд хугацааны хөгжлийн зорилтууд, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын талаар товч танилцууж, түүхий эдийн манай баялаг нөөц болон Францын хөрөнгө оруулалт, технологи, нөу-хау, олон улсын стандартад нийцсэн дэвшилтэт технологи, инновацад суурилсан эдийн засгийн харилцан үр ашигтай хамтарсан төсөл, хөтөлбөр хэрэгжүүлэх боломжтой гэдгээ илэрхийллээ.

“Их долоогийн бүлгийн дээд хэмжээний уулзалт”-аар улс орон бүхэн НҮБ-ын дүрмийг сахиж, энх тайвнаар зэрэгцэн орших, ардчилсан үнэт зүйлийг бэхжүүлэх, дэлхийн эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэх зэрэг олон чухал асуудлаар санал солилцсонд талархал илэрхийлээд Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага болон “Их долоогийн бүлэг”-ийн дээд түвшний уулзалтад далайд гарцгүй хөгжиж буй улс орнуудын хөгжлийн асуудлыг тусгайлан авч үзэх саналыг дэвшүүлж ажиллахыг эрхэм Ерөнхийлөгчөөс хүсээд далайд гарцгүй хөгжиж буй улс орнуудын эрчим хүчний хангамж, эдийн засгийн экспорт, хөрөнгө оруулалтын асуудал бол бусад улс орнуудаас туйлын өвөрмөц гэдгийг анхааралдаа авахыг хүслээ.
Бүгд Найрамдах Франц Улсын Ерөнхийлөгч Эммануэл Макрон манай хоёр улс 1965 онд дипломат харилцаа тогтоосноос хойш Францын Ерөнхийлөгч Монгол Улсад анх удаа хийж буй энэ айлчлал хоёр орны харилцааны түвшнийг ахиулна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийллээ.
Түүнчлэн Монгол Улс, БНФУ-ын хамтын ажиллагааны бэлгэ тэмдэг болсон төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж, бодит үр дүнд хүрэхийн төлөө буйгаа нотоллоо.

Хүний эрхийг хангах Үндэсний хороо, Хууль зүйн үндэсний хүрээлэн, “Залуус эрүүл мэнд төв” ТББ, “ЛГБТ Төв ТББ”, “Youth LEAD Mongolia” ТББ хамтран 2023 оны 05 дугаар сарын 13-ны өдөр Хууль зүйн үндэсний хүрээлэнгийн Хуульчдын танхимд анх удаа “ЛГБТИК+ ХҮМҮҮСИЙН ЭРХИЙН ТАЛААРХ ЭРЧИМЖҮҮЛСЭН СУРГАЛТ” зохион байгуулав. Сургалтын үеэр “ЛГБТ Төв” ТББ-ын Эрүүл мэндийн хөтөлбөрийн зохицуулагч Г.Доржжанцан “Монгол дахь күийр залуучуудын хувь хүн, амьдралын туршлагыг зурган дүрслэлийн аргаар судлах нь” судалгаа, “ЛГБТ Төвийн 2023 оны ЛГБТИК+ олон нийтийн нөхцөл байдал”-ын судалгаа, “Монголын сургуульд транс сурагч байх нь” тохиолдол шинжлэх чанарын судалгаа, Ц.Отгонбаатар, Будапештийн Корвинус Их Сургуулийн докторант “Ичгүүрт иргэд: Монголын күийр олон нийтийн амьдралын туршлага” судалгааны үр дүнг танилцуулсан болно. Судлаач, шинжээчдийн туршлагыг хуваалцах үүднээс хэлэлцүүлэгт Г.Доржжанцан, Г.Нямпүрэв, Ц.Отгонбаатар, Э.Энхмаа нар оролцож, Ц.Цэвээнравдан чиглүүлэн хувийн туршлага, дадлага, мэргэшлээс нь хуваалцлаа. Сургалтын эцэст Хүний эрхийг хангах Үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Б.Болорсайхан Нэгдсэн Үндэсний Байгууллагын Тогтвортой хөгжлийн хамтын ажиллагааны 2023-2027 оны хүрээ, НҮБ-ын Хүний эрхийн ээлжит нэгдсэн хэлэлцүүлгээс гарсан зөвлөмжүүдийг хэрэгжүүлэх ач холбогдлын талаар цохон тэмдэглэж, тус үйл ажиллагааг цувралаар зохион байгуулах, мэргэшсэн судлаачдыг татан оролцуулах хэрэгцээ байгааг хүлээн зөвшөөрсөн юм.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ даваа гарагийн өглөөний уламжлалт уулзалтаа үйлдвэрчний эвлэл, ажил олгогчдын төлөөлөлтэй хийлээ.

Ерөнхий сайд “Шинэ сэргэлт” cэдвээр илтгэл тавьж, дэлхийн дахин, эдийн засгийн нөхцөл байдал, “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын төслүүд хэрхэн хэрэгжиж байгааг онцлон ярилаа.

Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа “Нийгмийн түншлэлийн байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, бодлогын чиглэл” сэдвээр танилцуулга хийв.  Засгийн газар суурь цалингийн ялгаатай байдлыг арилгаж, цалингийн шатлалыг багасган, гүйцэтгэлд суурилсан цалингийн бодлогыг хэрэгжүүлж байгааг онцлон дурдлаа. Тухайлбал, 2023 онд  суурь цалингийн 222 ялгааг 53 болгосон, төрд ажилласан жил болгоныг тооцон нэмэгдэл олгож байна. Эрүүл мэнд, боловсрол, соёлын салбарт гүйцэтгэлд суурилсан цалингийн тогтолцоог нэвтрүүлсэн. Цаашид төрийн албан хаагчийн цалингийн олон төрлийн нэмэгдлийг үндсэн цалинд нэгтгэн, бүтээмжид суурилсан тогтолцоог нэвтрүүлнэ гэлээ.

Энэ жил ажил олгогчийг дэмжих арга хэмжээнд 15 тэрбум төгрөг зарцуулна. Тухайлбал, ажил олоход хүндрэлтэй иргэнийг эдийн засгийн тэргүүлэх салбарт, мөн орон нутаг, алслагдсан дүүрэгт байнгын ажилд авсан аж ахуй нэгжид цалингийн дэмжлэг 800 мянган төгрөгийг дөрвөн сарын хугацаанд сар бүр олгоно.

Уулзалтад оролцогчид саналаа хэлэв.

МҮХАҮТ-ын Ерөнхийлөгч О.Амартүвшин: Төрийн албан хаагчдыг эрс цомхотгох хэрэгтэй байна. Төр зохицуулалтын ажлаа хийгээд аж ахуйн ажлаа хувийн хэвшилд шилжүүлмээр байна. Хувийн хэвшилд ажиллах хүчин олдохгүй байна.
Мөн МСҮТ-ийг төгсөгчид ажлын байрны шаардлага хангахгүй байна.

Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны гүйцэтгэх захирал Х.Ганбаатар: Энэ жил хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт улсын хэлэлцээрийг хийхдээ бодлогын асуудлыг шийдмээр байна. Хөдөлмөрийн үнэмлэмж, хөдөлмөр эрхлэлтийн асуудлыг шийдье. Зөвхөн төрийн цалингийн асуудлыг ярих биш хувийн хэвшлийн цалингийн асуудлыг шийдэх хэрэгтэй байна.

МҮЭХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Х.Буянжаргал: Засгийн газрын үйл ажиллагаанд талархаж байгаа зүйл байна. Сэтгэл гонсойлгох асуудал ч байна. Монголд ажлын байрны дарамт их байна. Ялангуяа, төрийн албан хаагчид эвлэлдэн нэгдэх эрхээ хасуулж байна.

Дорноговь аймгийн ҮЭ-ийн холбооны дарга С.Азжаргал: Халамжаас хөдөлмөрт шилжих бодлого хэрэгжихгүй байна. Хүүхдийн мөнгө, тэтгэвэр, тэтгэмж зэрэгт хамрагдан сая орчим төгрөгийн халамжаар амьдардаг өрхүүд ч байна. Ажил хийхгүй халамж аваад амьдрах байдал давамгайлж байна.
Мөн өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийг анхаарах хэрэгтэй байна.

Хас банкны гүйцэтгэх захирал Г.Цэвэгжав: Залуусын ирээдүйд итгэх итгэлийг сэргээмээр байна. Ингэхийн тулд асуудлыг цогцоор нь шийдмээр байна. Халамжийг бууруулж, иргэдийн ажил хийх сэдлийг бий болгомоор байна.
Өнөөдрийн уулзалтаар Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ хөдөлмөр, нийгмийн зөвшлийн гурван талт улсын хэлэлцээрт сайтар бэлтгэхийг даалгалаа. Ингэхдээ цалин, тэтгэврийг инфляцтай уялдуулах, цалингийн шатлалыг цэгцлэх, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрийн зах зээлд ажиллах хүч, хүний нөөц бэлтгэж буй байдалд судалгаа хийх шаардлагатайг онцлов.


Өнгөрсөн 3 жилийн хугацаанд төрийн байгууллагуудаас “судалгаа” гэсэн ангилал дор 200 гаруй тэрбум төгрөгийн төсөв бүхий ажлыг гүйцэтгүүлжээ. Харин тэдгээр судалгаануудыг нэг цэгт төвлөрүүлж, иргэд олон нийтэд ил тод, хүртээмжтэй болгох, төрийн бодлого төлөвлөлтөд ашиглах орчин нөхцөл бүрдээгүйн улмаас судалгааны давхардлаас үүдсэн үр ашиггүй төсвийн зардал үүсч, хийгдсэн судалгаануудын бодитой үр ашгийг хязгаарлаж байна.

Тиймээс Төрийн бүтээмжийн Үндэсний хорооны дарга, МУ-ын сайд, ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн санаачлагаар Үндэсний судалгааны нэгдсэн цахим платформыг дөрвөн модультайгаар төлөвлөн, эхний модулийг тун удахгүй хэрэглээнд нэвтрүүлэхээр ажиллаж байна.

Платформын хөгжүүлэлт, нэвтрүүлэлт нь Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хуулийн хэрэгжилтийг хангах хүрээнд үндэсний хэмжээний судалгааны санг бүрдүүлээд зогсохгүй, давхцал шалгах, агуулгын нарийвчилсан хайлт хийх, иргэд олон нийт, эрдэмтэн судлаачдын хооронд мэдээлэл солилцох талбарыг бүрдүүлэх, судалгааны санал авах гэсэн төлөвлөгөөт зорилтуудын хүрээнд үргэлжилсээр байх юм.

ТБҮХ, ЗГХЭГ, ЦХХХЯ-наас нийт яам, агентлаг, аймгуудын ЗДТГ-т өгсөн үүргийн дагуу төрийн байгууллагууд энэ оны эхэн хагаст цахим хэлбэрээр байгаа судалгаанууд, 2024 онд багтааж төрийн өмчид буй нийт судалгаануудыг тус платформд нэгтгэж оруулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Одоогоор тус судалгааны санд 1,000 орчим судалгаа нийтлэгдээд байна.

Уг платформтой холбоотой дэлгэрэнгүй мэдээлэл авахыг хүсвэл ТБҮХ-ны Ажлын албатай холбогдоно уу.

Утас: 26-11-21
И-мэйл: NCSP@cabinet.gov.mn

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ХБНГУ-ын  Хууль зүйн сайд асан Херта Дойблер-Гмелин болон Транспэрэнси Интернэйшнлийн үүсгэн байгуулагч Петер Айген нарыг хүлээн авч уулзлаа.
Уулзалтаар УИХ-аар хэлэлцэж буй Монгол Улсын Үндсэн хуулийн өөрчлөлт болон Монгол Улсын Засгийн газрын авлигын эсрэг тэмцлийн талаар ярилцаж, санал солилцов.
Ерөнхий сайд УИХ-аар Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ид хэлэлцэж байна. Сонгогчийн санал гээгддэг, тойрогт барьцаалагдсан үр ашиггүй хуваарилалт, популист улс төр давамгайлдаг одоогийн тогтолцоог өөрчлөхөөр Монгол Улсын Засгийн газраас өргөн барьсан төсөлд тусгасныг тэмдэглэлээ.
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Авлигын индексийг сайжруулах ажлын хэсгийг 2021 онд Хууль зүйн сайдаар ахлуулан байгуулсан. Авлигын төсөөллийн индексийг хоёр оронтой тоонд оруулах, авлига үүсгэгч хүчин зүйлүүдийг шийдвэрлэх зорилттой ажиллаж байгааг дурдлаа.


Эрх зүйн зохицуулалтын хүрээнд Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хууль, Эрүүгийн хууль, Улс төрийн намын тухай хуулийн төсөл, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль, Төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн тухай хуулийн төслийг өргөн барьсан. Мөн төрийн үйлчилгээний цахимжуулалтыг эрчимжүүлж нийтийн албан тушаалтны хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг татварын болон бусад системтэй холбох ажил хийгдэж байна.
Засгийн газар 2023 оныг “Авлигын эсрэг жил” болгон зарлаж 5Ш ажиллагааг хэрэгжүүлж буйг Ерөнхий сайд онцлоод Монгол Улсын экспортын 93 хувь нь уул уурхайн салбар бөгөөд энэ салбарыг ил тод болгох нь авлигын эсрэг тэмцлийн гол зорилт гэдгийг онцоллоо. Транспэрэнси Интернэшл байгууллагатай хамтын ажиллагаагаа шинэ шатанд гаргаж, сайн засаглалын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэхээ тэрбээр илэрхийллээ.
Транспэрэнси Интернэйшнлийн үүсгэн байгуулагч Петер Айген Монгол Улсын Засгийн газар авлигын эсрэг таван чиглэлээр идэвхтэй ажиллаж байгааг онцлоод цаашид хамтарч ажиллахааа илэрхийллээ. Авлигатай, ялангуяа уул уурхайн салбарын авлигатай тэмцэхэд олон улсын түвшний хамтын ажиллагаа чухал гэдгийг хэлж байлаа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өнөөдөр ерөнхий боловсролын сургуулийн төгсөх ангийн сурагчидтай уулзлаа. Уулзалтад БШУ-ны дэд сайд Г.Ганбаяр, Боловсролын ерөнхий газар, Нийслэлийн Боловсролын газар, Боловсролын зээлийн сангийн удирдлага, холбогдох албан тушаалтан болон нийслэлийн 293 сургуулийн 12-р ангийн 650 сурагч оролцов.

Ерөнхий сайд “Шинэ сэргэлт-Шинэ мянган” илтгэл танилцуулж, “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлого, түүний эхний 10 жилийн зорилт буюу “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын хэрэгжилт, үр дүн, боловсрол, эрүүл мэндийн салбарын шинэчлэл, хөдөлмөрийн зах зээлийн цаашдын чиг хандлагын талаар мэдээлэл өглөө.

“Манай улсын хүн амын 42 хувийг 22 хүртэл насныхан эзэлдэг. Та бүхэн цар тахлын дараахан, дэлхийн геополитик хувьсан өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед мэргэжил сонголтоо хийж байна. Монгол Улсын шинэ зуун, шинэ мянган ямар байх нь та бүхнээс хамаарна” гэж Ерөнхий сайд хэллээ.  “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын төмөр зам, авто тээвэр, аж үйлдвэр, сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүдэд 39 мянган инженер, техникийн мэргэжилтэн нэн хэрэгцээтэй байна. Сувилагч болон нарийн мэргэжлийн эмч, орон нутагт ажиллах чадварлаг боловсон хүчин нэн чухал байна. Манай улсад ажил эрхлээгүй дөрвөн хүн тутмын нэг нь бакалавр болон түүнээс дээш боловсрол эзэмшсэн байна. Мэргэжил сонголт хөдөлмөрийн зах зээлтэй зөв уялдах нь та бүхний төдийгүй улс орны хөгжил, эдийн засагт ихээхэн хамаатай гэдгийг Ерөнхий сайд онцоллоо.

Сурагчид “Алсын хараа-2050” Монгол Улсын урт хугацааны хөгжлийн бодлогод байгаль орчин, ногоон хөгжил, аж үйлдвэржилт, боловсрол, эрүүл мэнд, хүний хөгжлийн асуудал хэрхэн туссан болон Ерөнхий сайдын нэрэмжит тэтгэлгийн талаар тодрууллаа. “Манай улс авлигатай тэмцэх нь чухал гэхдээ урт хугацаандаа цөлжилтөд санаа зовж байна”, “Соёл урлагийн салбар уналтад орж, мэргэжлийн уран бүтээлчид ажлаасаа гарч байна”, “Дэлхийн геополитик хурдацтай өөрчлөгдөж буй энэ цаг үед манай улс батлан хамгаалах, зэвсэгт хүчний хувьд ямар  бодлого баримталж байгаа вэ”, “ЭЕШ-ын оноог ямар аргачлалаар тооцдог вэ”, “Өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлт хүн бүрд хүндээр тусаж байна” зэрэг асуултдаа тэд Ерөнхий сайдаас хариулт авлаа.
Мөн байгалийн ухааны хичээлийн лаборатори дутмаг учраас дадлага, туршилт хийж чаддаггүй, хүүхдүүд сургуулиас амьдрах ухааны мэдлэг авч чадахгүй байна гэв. Багш зэрэг чухал мэргэжлийн  босго оноог бууруулснаар  тухайн мэргэжил үнэгүйдэж байна. Эмч, багш нарын цалинг нэмж, ажлын байрны нөхцөлийг сайжруулах хэрэгтэй гэдэг саналыг ч тэд тавьсан. Багш болмоор байгаа ч ажилд орох үед нь цалин, хөлс нь энэ хэвээр байх вий гэж санаа зовж байгаагаа хэлж байлаа.  Дөнгөж төгссөн залуучуудаас ажилласан жилийн туршлага нэхдэг байдлыг өөрчилмөөр байна гэлээ. Нийгэмд төрийн сургуулийн сурагч, хувийн сургуулийн сурагч гэдэг ялгаатай ойлголт, тэгш бус байдал үүсчихлээ гэхчлэн байр сууриа илэрхийллээ.
Зарим сурагч хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлттэй уялдуулан инженер техникийн мэргэжил сонгон, ЭЕШ-д бэлдэж байгаагаа хэллээ.


Олон талт асуудлаар санал, шүүмж хэлсэн сурагчдад Ерөнхий сайд талархал илэрхийлээд “Нийгэмд үүсээд буй асуудлыг засаж залруулахын төлөө Засгийн газар ажиллаж байна. Далд эдийн засгийг ил болгож, эмч, багш нарын цалинг нэмье. Нийслэлд хууль бусаар өмчилсөн газруудыг буцаан авч, ногоон байгууламж болгоё. Авлигын эсрэг хяналт, системийг хамтдаа бүрдүүлье. Бид дүү нартаа, үр хүүхдүүдэдээ илүү сайхан нийгэм үлдээх ёстой” гэлээ. Тэдний зарим санал хүсэлтийг хүлээн авч, бодит ажил хэрэг болгоход анхааран Засгийн газрын гишүүдийг оролцуулсан уулзалт зохион байгуулахаар боллоо.  Элсэлтийн ерөнхий шалгалтад бэлтгэх үнэт цагаасаа хуваалцан, нээлттэй ярилцсан сурагчдад талархал илэрхийлж, мэргэжил сонголт, ЭЕШ-д нь амжилт хүслээ.
Энэ хичээлийн жилд их, дээд сургуульд элсэн орох ЭЕШ-д орон даяар 34 мянга гаруй хүүхэд, залуучууд бүртгүүлснээс 84.3 хувь нь ЕБС-ийн төгсөгч байна.  Нийслэлийн ерөнхий боловсролын 293 сургуулийгн 12 дугаар ангийг энэ жил 15,484 сурагч төгсөнө.


Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ээлжит “Өглөөний уулзалт”-аа аж ахуйн нэгжүүдийн хүний нөөцийн менежерүүдтэй хийлээ. Уулзалтад Сангийн сайд Б.Жавхлан, ХНХ-ын сайд Х.Булгантуяа болон тус яамны газрын дарга нар банк санхүү, уул уурхай, барилга, хүнс, эрүүл мэнд, үйлчилгээний салбарын хүний нөөцийн мэргэжилтнүүд, мэргэжлийн холбоодын төлөөлөл оролцлоо.
Ерөнхий сайд дэлхий дахин, улс орны нийгэм эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдал, ирээдүйн төлөвийн талаар танилцуулж ажиллах хүчин, цалин хөлс, боловсон хүчний бодлогын талаар ярилцлаа.
Монгол Улсын хөдөлмөрийн зах зээлд нэг сая 125 мянган хүн ажиллаж байгаагийн 22 хувь нь төрийн албанд, 74 хувь нь хувийн хэвшилд ажиллаж байна. Энэ үзүүлэлтээр Монгол Улсад дөрвөн хүн тутмын нэг нь төрөөс хамааралтай байгаа бөгөөд цаашид зохистой харьцааг бий болгохын тулд хувийн хэвшил гүйцэтгэх боломжтой ажлыг төрөөс гаргах, төрийн албаны цалингийн нэгдсэн сүлжээг үр дүн, гүйцэтгэлд суурилан шинэчлэх, үндсэн цалин, бүтээмжийн урамшууллыг оновчтой болгох зэрэг бодлого баримталж буйг Ерөнхий сайд ярив.
Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Х.Булгантуяа цалин хөлсний бүтцийн шинэчлэлийн хүрээнд 2022 онд төрийн албаны 222 ялгаатай цалинг 53 болгож бууруулсан, төрд ажилласан жил бүрийг нэг хувиар тооцож нэмэгдэл олгон, орон нутгийн нэмэгдлийг 20-100 хувь олгодог болоод байна. Цаашид төрийн албан хаагчдын цалингийн ялгааг арилгах, цалин хөлсөнд эзлэх нэмэгдлийн хэмжээг хязгаарлах, төрийн үйлчилгээний албыг гүйцэтгэлд суурилсан санхүүжилтэд шилжүүлэх, цалин хөлсний асуудлыг зохицуулсан салбарын хуулиудад зохицуулалт хийх зэрэг арга хэмжээг авах шаардлагатай байгаа гэлээ. Засгийн газар 2022 онд хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих долоон хөтөлбөр хэрэгжүүлж 26,2 мянган иргэнийг ажлын байранд зуучилсан бол 2023 онд ажил олгогчийг дэмжих арга хэмжээнд 15 тэрбум төгрөг зарцуулахаар тусгажээ.
Хүний нөөцийн салбарынхан Монгол төдийгүй дэлхий дахинд ажиллах хүчний хомсдол үүсээд буй тул алсыг харсан тогтвортой, цогц бодлого барьж төр, хувийн хэвшил хамтран ажиллах шаардлагатай байна гэв. Цалин хөлс нэмэх зүй ёсны шаардлага байгаа ч бүтээмжид суурилсан байх, зах зээлд эрэлттэй мэргэжилтэн бэлтгэх, бэлтгэж буй мэргэжилтний чадвар, хандлага төлөвшилд анхаарах бодлого хэрэгтэй байгааг онцоллоо.


“Онч аудит” ХХК-ийн захирал Д.Ончинсүрэн: Цалин нэмэхгүй бол боловсон хүчнээ гадагшаа алдаж дууслаа. Гэхдээ өндөр цалин олгоход НДШ зэрэг татварын хэмжээ дарамт болж байгааг анхаарах хэрэгтэй байна. Мөн гадаадаас ажиллах хүчин оруулж ирэхэд ажлын байрны төлбөр өндөр байгаад анхаармаар байна.
“HR club” холбооны тэргүүн Ш.Баярмагнай: Байгууллагуудад  ажиллах хүчний асуудал тулгамдаж байна. Мөн чадварлаг боловсон хүчнээс түрүүнд зөв төлөвшил, хандлагатай хүн хэрэгтэй байна. Үүнийг боловсролын суурь хөтөлбөрт оруулж өгмөөр байна.
“Макс” группийн Хүний нөөцийн захирал Д.Нямлхаажав: Ажлын байранд чадвартай, дадлага, туршлагатай туслах ажилтан дутагдаж байна. МСҮТ-ийн төгсөгчдийн ур чадварыг сайжруулмаар байна. Ажлын байр олноор бий болгосон баялаг бүтээгчдээ бодлогоор дэмжмээр байна.

Монголын уул уурхайн үндэсний ассоциацийн Зөвлөлийн дарга Г.Батцэнгэл: Төрийн албан хаагчдын болон цалингийн доод хэмжээг нэмэхийг нийгмийн баялгийн тэгш хуваарилалт илүү явагдана гэдэг утгаараа дэмжиж байна. Гэхдээ хувийн хэвшилд ирэх сөрөг үр дагаврыг нь бууруулъя гэвэл үүнийг бүтээмжтэй уях нь зөв. Аж ахуйн нэгжүүдийн хувьд цалин нэмэхэд гол асуудал нь нийгмийн даатгалын шимтгэл байдаг.
Монголын мэргэшсэн “Хүний нөөцийн менежер” холбооны тэргүүн Т.Цэцэгмаа: Хөдөлмөрийн зах зээл дээр залуу ажиллах хүчний хомсдол үүссэн. Цаашид ч үргэлжлэхээр байна. Төр үүнд бодлогын зохицуулалт хийх хэрэгтэй. Мөн гадагшаа чиглэсэн их нүүдэл бий болсон. Үүнд бодлоготой хандах хэрэгтэй байна гэлээ.
“Витафит” группийн хүний нөөцийн захирал А.Дэлгэрмөнх: Анх удаа Ерөнхий сайдтай өглөөний уулзалтад орж байна. 10 жилийн өмнө Засгийн газраас “Зөгийн үүр” хөтөлбөр хэрэгжүүлж, тэр үед ур чадвартай, өндөр боловсролтой, туршлагатай хүний эрэлд явж байсан бол өнөөдөр ерөөсөө л хүний эрэлд явж байна. Ялангуяа, инженер техникийн мэргэжилтэн ховор байна. Хүнсний салбарт энэ жил механик инженер, тоног төхөөрөмжийн инженерийн төгсөгч байхгүй, сүүлийн дөрвөн жилд сантехникийн инженерийн төгсөгч байхгүй байх жишээтэй. Төрийн бодлого энд хэрэгтэй байна.
Сангийн сайд Б.Жавхлан дэлхий дахинд ковид, дайнаас үүдэлтэй нийлүүлэлтийн шок бий болж улс орнууд инфляциас үүдэн цалин хөлсний сорилттой тулаад байна.  Манай улсын хувьд ч ялгаагүй. Засгийн газраас бүтээмж, гүйцэтгэлд суурилсан цалингийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. Эрүүл мэндийн салбарт цалингийн шинэчлэлийг өнгөрсөн жил эхлүүлсэн бол энэ жил боловсрол, соёлын салбарт хэрэгжүүлж явж байна. Хэрэгжүүлэх явцад зарим тохируулга хийх шаардлага үүсэж байгааг хэллээ.
Уулзалтын үеэр гарсан саналыг нэгтгэн судалж, хамтран ажиллахаар болов.

Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар © 2024 он.