Монгол Улсад Засгийн газрын анхны таван яам байгуулагдсаны 110 жилийн ой тохиож байна. Түүхт ойд зориулсан баярын хурал Төрийн ордны “Их Монгол” танхимд боллоо. Тус хурлыг нээж Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ үг хэллээ. Тэрбээр,
Мянганаар өртөөлсөн Монгол төрийн гал голомтыг энэ цаг үед түүчээлж буй Та бүхэндээ Монгол Улсын Засгийн газрын анхны таван яам байгуулагдсаны 110 жилийн түүхт ойн баярыг мэндийг дэвшүүлье.

1911 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн морин цагт Эзэнт гүрний гал голомтыг эргэн сэргээх эх орончдын тэмцэл ялалтад хүрч, 200 гаруй жилийн дараа Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо дахин мандуулж VIII Богд Жибзундамба хутагтыг Монгол Улсын эзэн хаанаар өргөмжилж, анхны таван яамыг байгуулсан билээ.

Богд хааны зарлигаар “тулгар төр байгуулах тухайн хэрэгт онц хүчин зүтгэсэн”
– Гомбын Цэрэнчимэдийг Дотоод хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны тэргүүн сайдаар,
– Минжиддоржийн Ханддоржийг Гадаад хэргийг эрхлэн шийтгэгч яамны тэргүүн сайдаар,
– Гадинбалын Чагдаржавыг Сангийн хамаг хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны тэргүүн сайдаар,
– Галсанцэвэгмидийн Гомбосүрэнг Цэргийн хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны тэргүүн сайдаар,
– Мижиддоржийн Намсрайг Шүүх таслах хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны тэргүүн сайдаар тохоон томилсон түүхтэй.

Эзэнт гүрний гал голомт хоёр зуу гаруй жилийн туршид харийн ноёрхолд автаж, Монгол Улс эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо алдсан байсан түүхийн нэн эгзэгтэй цаг үеийг эцэг дээдэс минь ийнхүү ялан дийлсэн билээ. Монгол Улсын анхны таван яам нь улсын төсөв санхүү нь бүрдээгүй, бие даасан хууль эрхзүйн тогтолцоо нь төлөвшөөгүй, дэлхий дахинд тусгаар тогтнолоо хүлээн зөвшөөрүүлж чадаагүй, зэвсэгт хүчин нь хөгжин бэхжээгүй амаргүй хүнд сорилтын цаг үеийг амжилттай даван туулж чадсан мартагдашгүй түүхэн гавьяатайг түүхт 110 жилийн ойн индрээс онцлон тэмдэглэх нь зүйтэй.

Түүхэн үүргээ нэр төртэйгээр биелүүлж чадсан анхны таван яамны сайд, эх орончдодоо Засгийн газраа төлөөлж гүн хүндэтгэл илэрхийлье.

Эрхэм нөхөд өө,

Өнөөдөр Та бидэнд өмнөх үеийнхнээс дутахгүй хүндрэл бэрхшээл, түүнийг ялан туулах түүхэн сорилт тулгараад байна.

Хүн төрөлхтөн дэлхийн II дайнаас хойш туулж үзээгүй цар тахлын хүнд сорилттой тулгарч, дэлхий даяар эрүүл мэнд, эдийн засаг, гадаад харилцаа, боловсрол зэрэг бүхий л салбарт төдийгүй, та бидний амьдралын хэмнэл танигдахын аргагүй өөрчлөгдлөө.

Монголчууд биднийг энэ сорилт тойрсонгүй ээ. Экспорт тасалдаж, ачаа тээврийн эргэлт удааширч, эдийн засаг -5.3 хувь хүртэл агшиж, 200 орчим мянган ажлын байр эрсдэлд орсон амаргүй цаг үед та бид хамтдаа төр түмнийхээ төлөө ажиллаж байна.

Манай улс цар тахлын халдварыг дотооддоо алдалгүй 10 сар барьж чадсан нь вакцинжуулалттай золгох томоохон боломжийг бүрдүүлж чадсаан. Вакцинжуулалтыг орон даяар цаг алдалгүй эхлүүлж, шуурхай зохион байгуулж чадсанаар өнөөдрийн байдлаар нийт хүн амын 66 хувийг бүрэн тунд, зорилтот бүлгийн 47 хувийг нэмэлт III тунд хамрууллаа.  Вакцинжуулалтын үр дүнд “Эрүүл мэндээ хамгаалж, эдийн засгаа сэргээх 10 их наядын цогц төлөвлөгөө”-г эрчимтэй хэрэгжүүлж, энгийн амьдралын хэмнэлд үе шаттайгаар шилжүүлж, хичээлийн шинэ жилийг танхимаар эхлүүлж, эдийн засгаа алхам алхмаар сэргээх боломж бүрдсэн билээ.

Өнөөдөр эдийн засгийн тусгаар тогтнол, бие даасан байдлыг бэхжүүлэх, цар тахлын хүндрэлийг даван туулах “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ыг Засгийн газраас Улсын Их Хуралд өргөн барилаа. 1932 оны Шинэ эргэлтийн бодлого шиг, энэхүү цогц бодлого эдийн засгийн хүндрэлийг богино хугацаанд даван туулахад түүхэн ач холбогдол өгнө гэдэгт бүрэн итгэлтэй байна.

Монгол Улсын Засгийн газраас дэвшүүлж буй “Шинэ сэргэлтийн бодлого” нь “Алсын хараа-2050” урт хугацааны хөгжлийн бодлогын эхний 10 жилд зайлшгүй шийдвэрлэх шаардлагатай, хөгжлийг хязгаарлагч хүчин зүйлсийг цаг алдалгүй шийдвэрлэх зорилтот хөтөлбөр юм.

Цар тахлыг даван туулах амаргүй тэмцэлд өргөсөн тангарагтаа үнэнчээр зүтгэж, өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд өдөр шөнийг үл ялган, хичээнгүйлэн ажилласан төрийн албан хаагчдадаа талархал илэрхийлье.

Цар тахал таамаглаагүй хүндрэл, төсөөлөөгүй сорилтуудыг учруулсаар байгаа ч Та бид өнөөдрийн сэтгэлзүйд автан хөгжлийн үндсэн зорилтуудаасаа ухарч няцах ёс зүй үгүй ээ.

Өнөөдрийн нөхцөл байдалд бодитой дүгнэлт хийж, ирээдүйн зорилтоо зөвөөр тодорхойлж, алдаа дутагдлаа засаж, ТӨРИЙН БҮТЭЭМЖИЙН СЭРГЭЛТ-ийг хэрэгжүүлэх нь “Шинэ сэргэлтийн бодлого” амжилттай хэрэгжих суурь нөхцөл мөн.

Төрийн бүтээмжийн сэргэлтийн хүрээнд

·      Төрийн үйлчилгээг цахимжуулах замаар авлигыг бууруулж, Цахим үндэстэн болох зорилтыг эрчимжүүлж, 2024 он гэхэд төрийн байгууллагаас шаарддаг тусгай зөвшөөрөл, техникийн нөхцлийг 50-иас доошгүй хувиар бууруулна.

·      Аж ахуйн нэгжүүдийн үйл ажиллагаанд ихээхэн хүндрэл учруулдаг маргаан шийдвэрлэх үйл явцыг ил тод, түргэн шуурхай болгох эрх зүйн шинэчлэлийг хэрэгжүүлнэ

·      Төрийн хяналт, шалгалтын давхардсан тогтолцоог цэгцэлж, төлөвлөгөөт шалгалтыг эрс багасгана.

·      Төрийн өмчит аж ахуйн нэгжүүдийн үр ашиг, засаглалыг сайжруулж, олон нийтийн шууд хяналтад оруулах ажлыг үе шаттайгаар зохион байгуулна.

·      Монгол Улс авлигын индексээр дэлхийд 111-т эрэмбэлэгдэж, хөгжлийг хязгаарласаар байна. Тиймээс авлига, албан тушаалын хэргийн ялын бодлогыг чангатгаж, төрийн албан хаагчдын орлогоосоо давсан тансаг хэрэглээнд хяналт тавина. Мөн хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг татвар төлөлттэй уялдуулна.

·      Төрийн алба иргэн, аж ахуйн нэгж, хөрөнгө оруулагчдад ойлгомжтой, энгийн байх ёстой. Төр хөгжлийг гацаагч, удаашруулагч биш, харин дэмжигч, хурдасгагч, иргэддээ үйлчлэгч байх учиртай.

“Эрдэм илүү, сахилга ариун, хэрэгт хичээнгүй” байх нь анхны таван яамны албан хаагчдын үндсэн шаардлага, төрийн түшмэлийн ёс зүйн жишиг байжээ.
Монголын төр өнгөрсөн зууныг тусгаар тогтнол, эрх чөлөөг дэлхий дахинд хүлээн зөвшөөрүүлэхийн төлөө зориулсан бол ирэх зууныг эдийн засгийн тусгаар тогтнол, бие даасан байдлын төлөө зориулах болно.
Шинэ зууны их үйлсэд нь амжилт хүсье“ гэлээ.
Засгийн газрын анхны таван яам байгуулагдсаны 110 жилийн ойн хуралд УИХ-ын дарга Г.Занданшатар оролцож мэндчилгээ дэвшүүллээ. Мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх мэндчилгээ дэвшүүлснийг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар уншиж танилцууллаа.
Засгийн газрын анхны таван яамыг төлөөлж, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ц.Нямдорж үг хэллээ.

Монгол Улсын Шадар сайд С.Амарсайхан ОХУ-ын Онцгой байдлын сайдын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч, хурандаа генерал Александр Чуприянтай уулзаж, онцгой байдлын салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, уснаас эрэн хайх аврах ажиллагааг шинэ түвшинд гаргах, техник технологийн болон боловсон хүчний чадавхыг сайжруулах чиглэлээр санал солилцлоо.
Онцгой байдлын салбар дахь хоёр орны харилцаа 1995 оноос эхлэлтэй бөгөөд өнгөрсөн 26 жилийн хугацаанд Засгийн газар хоорондын комиссын хуралдааныг жил бүр тогтмол хоёр талдаа ээлжлэн зохион байгуулсаар ирсэн бөгөөд энэ оны аравдугаар сарын 27-29-нд Бүгд Найрамдах Халимаг Улсын Элиста хотноо “Монгол-Оросын хамтарсан комиссын XVIII хуралдаан”-ыг зохион байгуулсан. Манай төлөөлөгчдийг халуун дотноор хүлээн авч, хуралдааныг амжилттай, үр дүнтэй зохион байгуулсанд талархаж байгаагаа Шадар сайд С.Амарсайхан уулзалтын эхэнд уламжлав.
Хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 100 жилийн ойг тохиолдуулан ОХУ-ын Онцгой байдлын яамтай хамтран Хөвсгөл нууранд живсэн автомашинуудын байршлыг тогтоох, гарган авах гүний усны дадлага сургуулийг 2021 оны есдүгээр сарын 20-27-нд амжилттай зохион байгуулсан нь цэнгэг усны гол нөөц болох Хөвсгөл нуурын эко системийг хадгалах, нөхөн сэргээхэд өндөр ач холбогдолтой тул цаашид жил бүр зохион байгуулахаар тогтсон.

Монгол Улсын Онцгой байдлын байгууллагын хүний нөөцийн чадавхыг бэхжүүлэх бодлогын хүрээнд ОХУ-ын Гал эсэргүүцэх албаны академид 2001 оноос эхлэн “Галын аюулгүй байдлын мэргэжилтэн”, Иргэний хамгаалалтын академид 2008 оноос “Гамшгийн удирдлага”, “Цэргийн анги, нэгтгэлийн удирдлага”, Санкт-Петербургийн Улсын Гал эсэргүүцэх их сургуульд 2019 оноос “Шүүхийн шинжээч” мэргэжлээр нийт 144 алба хаагчдыг суралцуулж иргэний хамгаалалт, галын аюулгүй байдлын чиглэлээр бакалавр, магистр, докторын зэрэг олгоод буй. Цаашид ОХУ-ын Онцгой байдлын яамны харьяа академи, сургуулиудад Монгол Улсын онцгой байдлын байгууллагаас инженер техник, холбоо, зарлан мэдээлэл, хими, цацрагийн аюулгүй байдал зэрэг чиглэлээр суралцах алба хаагчдын тоог нэмэгдүүлэх саналтай байгаагаа Шадар сайд илэрхийллээ.
Хөвсгөл, Байгаль нуурын сав газрын эко системийг хамгаалах, нөхөн сэргээхэд хамтарсан дадлага сургууль нь томоохон үүрэг гүйцэтгэх тул хамтарсан дадлага сургуульд ОХУ-д хэрэглэгдэж буй усны эрэн хайх аврах ажиллагааны сүүлийн үеийн техник, тоног төхөөрөмжийг ашиглах замаар Монголд шинэ технологийг нэвтрүүлэх санал дэвшүүлснийг Оросын тал дэмжин хамтарч ажиллахад таатай байгаагаа илэрхийлэв.
Мөн Хил орчмын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, хил дамнасан гамшиг, ослоос урьдчилан сэргийлэх, шуурхай арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхэд мэдээлэл солилцох дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, ашиглах чиглэлээр хамтран ажиллахаар талууд харилцан тохиролцлоо.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2021 оны 12 дугаар сарын 14-нд болж, дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.

Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын алба болон Засаг даргын Тамгын газрын бүтэц, орон тооны хязгаарыг тогтоов

Төрийн байгууллагын бүтээмжийг сайжруулах, чиг үүргийн давхардал, хийдлийг арилгах, бүтцийг цомхон, чадварлаг болгож иргэдэд үзүүлэх төрийн үйлчилгээний чанарыг сайжруулах хүрээнд аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны болон аймаг, сумын Засаг даргын Тамгын газрын бүтэц, орон тооны хязгаарыг тогтоох тухай Засгийн газрын тогтоолыг баталлаа.

Тогтоолын төслийг боловсруулахдаа Төвлөрлийг сааруулах талаар төрөөс баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилгоор баталсан “Чиг үүрэг дахин хуваарилах аргачлал” болон “Чанарын менежментийн тогтолцооны ISO9001 стандартыг орон нутгийн захиргаанд хэрэглэх арга зүйн заавар” стандартыг баримтлан ажилласан.

Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны орон тооны хязгаарыг 35, дүүргийнх 8-21, аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны орон тооны хязгаарыг 8-12, сумынх 3-4 байхаар, аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын бүтэц, орон тооны хязгаарыг тогтоохдоо орон нутгийн онцлог, нутаг дэвсгэрийн хэмжээ, хүн амын тоо, эдийн засаг, үйлдвэрлэлийн цар хүрээнээс хамааруулан 34-46 хүртэл байхаар тогтоов.

Аймгийн төрийн захиргааны байгууллагуудад чиг үүргийн шинжилгээг хийж, хэлтэс, тасаг, агентлагийн хооронд чиг үүргийн давхардал, хийдэл үүсгэхгүйгээр оновчтой зохицуулалт хийж ажиллахыг аймгийн Засаг дарга нарт даалгав.

Бүх шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын алба, аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын бүтэц, орон тооны хязгаарыг тогтоох ажил нь 2022 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжих Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийг хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлын хүрээнд хийгдэж байгаа ажил юм.
 
2022 оны эхнээс төрийн хяналт шалгалтыг багасгахыг үүрэг болгов

Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад чиглэсэн төлөвлөгөөт хяналт шалгалтыг 2022 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс 50 хувиар бууруулах, зарим шаардлагагүй шалгалтуудыг цуцлахыг Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Засгийн газрын хуралдааны үеэр үүрэг болголоо. Мөн зөвхөн эрсдэлд суурилсан, зайлшгүй хийгдэх хяналт шалгалтыг төлөвлөж хэрэгжүүлэх, хяналт шалгалтыг цахим хэлбэрт шилжүүлэхийг даалгав.
Төрийн хяналт шалгалт хэрэгжүүлэгч байгууллагууд болох Үндэсний аудитын газар, Санхүүгийн зохицуулах хороо, Монгол банк, Татварын ерөнхий газар, Гаалийн ерөнхий газар, Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын удирдлагуудад хяналт шалгалтыг бууруулахад анхаарч ажиллахыг үүрэг болгож, зөвлөн тусалдаг, алдааг нь анхааруулдаг байх нь зүйтэй гэжээ.
Улс, орон нутгийн төсвийн байгууллага, төрийн болон орон нутгийн өмчит хуулийн этгээдэд хийх хяналт шалгалтыг хэвээр үргэлжлүүлнэ.
 
Товч мэдээ
·      Засгийн газрын Ажлын хэсэг “Оюу толгой ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах тухай” Улсын Их Хурлын 2019 оны 92 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэх зорилгоор “Оюу толгой” ХХК-ийн гадаадын хөрөнгө оруулагч талтай яриа хэлэлцээ үргэлжилж байна. Хэлэлцээний явцын талаар Засгийн газрын хуралдаанд Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар танилцууллаа. УИХ-ын 2019 оны 92 дугаар тогтоолыг хэрэгжүүлэхэд Оюу толгойн асуудлаарх УИХ-ын Түр хороотой хамтарч ажиллахыг үүрэг болголоо.
·      Хөшигийн хөндийн эдийн засгийн чөлөөт бүс байгуулах тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг энэ сард багтаан боловсруулж, Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг үүрэг болголоо.
·      Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яам болон “Роснефть” НХН хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичгийн төсөл болон “Чингис хаан” олон улсын нисэх онгоцны буудлын шатахуун хангамжийн үйл ажиллагааны талаар танилцуулав.
·      Бараа бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийн асуудлыг судалж, шаардлагатай арга хэмжээг шуурхай авч хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий ажлын хэсгийн хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, нөхцөл байдлын талаар Засгийн газрын гишүүдэд танилцууллаа. Хилийн боомтуудаар нэвтрэх автозам болон төмөр замын ачаа тээврийг шуурхай нэвтрүүлэх талаар арга хэмжээ авч ажиллахыг Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг, Зам, тээврийн хөгжлийн сайд Л.Халтар нарт даалгав.
·      2021 оны 12 дугаар сарын 8-ны өдрөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 13-нд “Ковид-19” халдварын нийт 1469 тохиолдол бүртгэгдсэн нь өмнөх долоо хоногтой харьцуулахад 786 тохиолдлоор буурчээ. Нийт хүн амын 70 хувь нэгдүгээр тунд, 66 хувь хоёрдугаар тунд, 25 хувь нь гуравдугаар тунд хамрагдаад байна.
·      Эдийн засгийг дэмжих “Шинэ сэргэлтийн бодлого”, Эдийн засгийн сэргэлтийг эрчимжүүлэх тухай хуулийн төсөл боловсруулах ажлын явцын талаар танилцууллаа.
·      Ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгох сонгон шалгаруулалтын журмыг шинэчлэн батлах эрхийг Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Г.Ёндонд олгов.