Орчны бохирдлыг бууруулах Үндэсний хорооны хурал өнөөдөр боллоо. Орчны бохирдлыг бууруулах үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Д.Амарбаясгалан хурлыг нээж үг хэллээ.
Өнгөрсөн хугацаанд агаарын бохирдлыг бууруулах хүрээнд хийгдсэн ажлууд багагүй үр дүнтэй байсан боловч ус, хөрсний бохирдол, хог хаягдлын менежментийн асуудлуудад шийдэл хэрэгтэй байсаар байна. Үндсэндээ Улаанбаатар хот, аймгийн төвүүдэд агаар, орчны бохирдол байсаар байгаа нь төрийн байгууллагуудын ажлын уялдаа холбоо сул, нэгдсэн төлөвлөлтгүй байгаатай холбоотой. Тухайлбал, 2013 оны эцсийн байдлаар нийслэлд уламжлалт монгол гэрт 345 мянган хүн амьдарч байсан бол энэ оны эхэнд 324 мянган хүн амьдарч байгаа тухай тоо статистик нь бид найман жилийн хугацаанд монгол гэрт амьдарч буй иргэдийн тоог ердөө 21 мянгаар бууруулсан дүр зурагтай байна. Цаашид гаднах шинж тэмдгийг бууруулахын төлөө биш, асуудлын уг сурвалжийг арилгахаар тооцож ажил хэргээ зохион байгуулах шаардлагатай. Мэдээж агаар, орчны бохирдлыг бууруулах ажлын хувьд нэг, хоёр жилийн дотор үр дүн гаргахад амаргүй. Гэхдээ холбогдох байгууллагууд уялдаа, холбоо, хамтын ажиллагаагаа сайжруулж, нэгдсэн бодлого, төлөвлөгөөтэй ажиллавал, бодит үр дүнг 3-5 жилийн дотор гаргах боломж бий гэж тэрбээр хэллээ.

Агаар, хөрсний бохирдлын үндсэн эх үүсвэр болоод байгаа аймгийн төв, нийслэлийн гэр хорооллын өрхийн механик өсөлтийг багасгах, бохирдлын эх үүсвэрийг цөөлөх, дэд бүтцэд холбох, шаардлагатай нэгж талбаруудад дахин төлөвлөлт хийж барилгажуулах, иргэдийг орон сууцжуулах нь үндсэн зорилт байх хэрэгтэй гэдгийг онцлов.
Нэгэнт үүссэн бохирдлоос үүдэлтэй тулгамдсан асуудлуудын талаар хийгдсэн мэргэжлийн түвшний судалгаа шинжилгээ, тооцооллыг нэгтгэж, шалгуур үзүүлэлтийг хангахуйц оновчтой арга хэмжээг тухай бүр авч хэрэгжүүлэх шаардлага зүй ёсоор тулгарч буй. Иймд Агаар, орчны бохирдлыг бууруулах Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг үнэлж дүгнэн, тулгамдаж буй асуудлуудыг шийдвэрлэх зорилгоор Үндэсний хорооны даргын тушаалаар таван дэд Ажлын хэсгийг өнгөрсөн сард  байгуулсан. Эдгээр таван дэд ажлын хэсэг агаар, хөрс, ус, хог хаягдлын талаар тулгамдаж буй асуудлыг мэргэжлийн байгууллага, эрдэмтэн судлаачдын судалгаа дүгнэлтийг үндэслэн шинэчлэн тодорхойлж, шийдлүүдийг боловсруулж богино, дунд, урт хугацаанд хэрэгжүүлэх арга хэмжээний саналаа 2023 оны нэгдүгээр сард эцэслэн гаргах шаардлагатайг ЗГХЭГ-ын дарга үүрэг болголоо.

Улс тунхагласны 98 жилийн ойн энэ өдөр Ерөнхий сайдын ивээл дор Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газар, Монголын залуучуудын холбоо хамтран зохион байгуулж буй “Монгол Улсын иргэний андгай өргөх ёслол-2022” Төрийн ордонд болж, 800 гаруй хүүхэд иргэний андгай өргөлөө. Ёслолын ажиллагаанд Залуучуудын хөгжлийн Үндэсний зөвлөлийн тэргүүн, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд Т.Аюурсайхан, Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан, Нийслэлийн Засаг даргын орлогч З.Төмөртөмөө, Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрын дарга Н.Батдорж нар оролцлоо.

16 нас хүрч, иргэний үнэмлэхээ гардан авч буй хүүхдүүдэд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ баяр хүргээд “Та бүхэн Монгол Улсын иргэн хэмээх Үндсэн хуулиар хамгаалагдсан бүрэн эрх, эрх чөлөө ба ёсчлон биелүүлэх үүрэг хариуцлага хүлээсэн нийгмийн бие даасан гишүүн болж байна. Тиймээс Монгол Улсын бодит нөхцөл байдлыг танилцуулж, цаашдын хөгжилд иргэн та хэрхэн оролцох талаар ярилцъя” гэв.

Ерөнхий сайд хүүхэд, залууст Монгол Улсын эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын түүх, улс орны эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар товч танилцууллаа. “Эцэг өвгөдийнхөө баталгаажуулж ирсэн эрх чөлөө, тусгаар тогтнолыг дараагийн үедээ үнэ цэнтэйгээр хүлээлгэн өгөх үүргийг бидний үе хамтдаа үүрэх цаг хугацаа эхэлж байна” хэмээв. Мөн “Шинэ сэргэлтийн бодлого” -ын хүрээнд хэрэгжүүлж буй мега төслүүдэд 39 мянган инженер, техникийн ажилтан шаардлагатайг  дурдаад “Та бүхэн 1-2 жилийн дараа мэргэжлээ сонгох гэж байна. Мэргэжил сонголтоо бодитоор тооцож хийх нь Та бүхэнд төдийгүй Монгол Улсын ирээдүйд нэн чухал” гэж захилаа.

Үе тэнгийнхнээ төлөөлж  нийслэлийн ерөнхий боловсролын 108 дугаар сургуулийн сурагч Ш.Номинжин, “Тэмүүжин өрлөг” сургуулийн сурагч Ө.Анхбаяр нар үг хэлж,  үндэсний бичгээ эрхэмлэн, байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалж, эх орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахыг үеийнхэндээ уриаллаа.

16 нас хүрч иргэний үнэмлэхээ гардан авч байгаа өсвөр үеийнхнийг түүх соёлоо дээдэлсэн, эх оронч үзэлтэй, үүрэг хариуцлагаа ухамсарласан иргэн болгон төлөвшүүлэх зорилготой “Монгол Улсын иргэний андгай өргөх ёслол”-ыг 2002 оноос жил бүрийн энэ өдөр зохион байгуулж ирсэн. Энэ онд улсын хэмжээнд 44331 хүүхэд 16 насанд хүрч, иргэний үнэмлэхээ гардан авч байгаа бөгөөд ёслолыг энэ цаг мөчид БНСУ-д суугаа Монгол Улсын Элчин сайдын ивээл дор тус улсад мөн зохион байгуулжээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй “Шинэ сэргэлтийн бодлого”-ын Боомтын сэргэлтийн хүрээнд экспорт, импортын шинэ гарц болох Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн 226,9 километр  төмөр зам өнөөдөр ашиглалтад орлоо.
Энэ  оны гуравдугаар сард Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ уг төмөр замыг богино хугацаанд  ашиглалтад оруулах үүрэг өгч байсан юм. Бүтээн байгуулалтын ажлыг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр  найман сарын дотор бүрэн ашиглалтад оруулж төмөр замын тээврийг эхлүүлэхэд бэлэн боллоо. Төмөр замын нээлтэд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ оролцож үг хэллээ.
Тэрбээр “Улс орны экспортын гол гарц Гашуунсухайт чиглэлийн 267 км  төмөр зам 16 жил гацсаны эцэст өнгөрсөн есдүгээр сард дууслаа. Гэтэл бараг адилхан урттай Ханги-Мандлын 226.9 км төмөр зам найман сар буюу бүтээн байгуулалт өрнөсөн зун, намрын хоёрхон улиралд дуусаж болдгийг өнөөдөр хамтдаа харлаа. Хэрэв экспортын төмөр замуудын бүтээн байгуулалт өнөөдрийн хурдаар явсан  бол өнөөдөр Монгол Улс гадаад өрийн дарамтгүй, эдийн засгийн багтаамж 100 орчим их наяд төгрөгт хүрчихсэн, нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 10.000 ам.доллар давж, иргэдийн амьдралын чанарт эрс өөрчлөлт гарчихсан байх байсан. Үүнийг л алдагдсан боломжийн өртөг гэдэг. Ийм харамсалтай алдааг бид дахин хэзээ ч давтах ёсгүй” гэдгийг онцоллоо.

Мөн Ерөнхий сайд өнөөдөр монголчууд бид ажил эхлүүлж,  богино хугацаанд бүрэн дуусгаж чаддаг гэдгээ олон улсад нотлон харуулж чадлаа. Энэ бүтээн байгуулалт Монгол Улсыг олон талаар эергээр ойлгуулж, хөрөнгө оруулалтын орчинд томоохон нөлөөлөл үзүүлнэ  гэдгийг тэмдэглээд,  бүтээн байгуулалтад оролцсон үндэсний аж ахуй нэгжүүд, инженер техникийн ажилчид, Зэвсэгт хүчний бие бүрэлдэхүүн, оюутан залуучууд, нутгийн иргэдэд талархал илэрхийллээ.
Төмөр замын бүтээн байгуулалтын ажилд 120 аж ахуйн нэгж, 600 гаруй инженер, 3000 гаруй ажилчид оролцож, байнгын 1300 гаруй ажлын байр шинээр бий болж байна.  Энэхүү бүтээн байгуулалт нь Зүүнбаян төмөр замаас салаалснаар Монгол Улсад хамгийн анхны гурвалсан төмөр замын уулзвар бий болж байгаа юм.
Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр зам ашиглалтад орсноор импорт, экспортын бараа бүтээгдэхүүний нэвтрэх хүчин чадал нийт 20 сая тонноор, төмөр замын нийт тээврийн хэмжээ 65 хувиар нэмэгдэж, дэлхийн зах зээлд хүрэх тээвэр 242 км-ээр богиносож, тээврийн өртөг, хугацаа хэмнэгдэж байна.
Төмөр замын шинэ гарцаар Оюу толгойн зэсийн баяжмал, Тавантолгойн коксжсон нүүрс болон бусад экспортын бүтээгдэхүүнийг зах зээлийн чөлөөт өрсөлдөөнд тулгуурлан тээвэрлэж, говийн бүс нутагт буй 10 гаруй ашигт малтмалын ордуудын үнэлэмжийг өсгөж, нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн экспортлох боломж бүрдэнэ.
Ерөнхий  сайд Л.Оюун-Эрдэнэ нээлтийн үйл ажиллагаанд оролцсоны дараа төмөр замын хилийн холбох хэсэг болон ачаа тээврийн терминалын ажилтай танилцлаа. Зүүнбаян-Ханги чиглэлийн төмөр зам нь өргөн нарийн царигийн гарцтай  болсноороо онцлог юм. Ингэснээр БНХАУ-ын Мандал боомттой шууд холбогдох боломжтой болжээ.
Тус  төмөр зам нь 25 тонн голын даацтай, буталмал чулуун чигжээстэй, төмөр бетон дэртэй, гуравдугаар зэрэглэлийн дохиолол, төвлөрүүлэлт, хориглолын системтэй зам юм. Тус бүтээн байгуулалтыг  төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн хүрээнд  “Монголиан транс лайн” ХХК болон “Монголиан транс ложистик” ХХК-ийн нэгдэл хийж  гүйцэтгэжээ.

Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Д.Амарбаясгалан Монгол Улс дахь НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн суурин төлөөлөгч Илэйн Конкиевич болон Бангкок дахь бүсийн төвийн “Бизнес ба хүний эрх” хөтөлбөрийн зохицуулагч Шон Лийс нартай уулзлаа.

НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр Монгол Улсын Засгийн газартай 46 жил хамтран ажиллаж буйг талууд тодотгоод, бүс нутагт хэрэгжиж буй “Бизнес ба хүний эрх” хөтөлбөрийн талаар ярилцлаа. Манай бүс нутагт нийт долоон улс уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлдэг ба Монгол Улс гурван жилийн өмнө элсжээ. “Бизнес ба хүний эрх” хөтөлбөрийн дагуу Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газраас чуулга уулзалт зохион байгуулах гэж байгаад НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрийн төлөөлөгч нар талархаж байгаагаа илэрхийллээ.

ЗГХЭГ-ын дарга Д.Амарбаясгалан хүний эрхийг хангах чиглэлээр Монгол Улсын Засгийн газар идэвхтэй ажиллаж буйг тодотгоод, өнгөрсөн есдүгээр сард Хүний эрхийг хангах Үндэсний хороо байгуулсныг онцлов.

“Бизнес ба хүний эрх” хөтөлбөрийн хүрээнд хийсэн бизнесийн салбарт тулгамдаж буй хүний эрхийн асуудлыг тодорхойлох суурь судалгаа ач холбогдлоо өгнө гэдэгт талууд санал нэгдэв. НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөр, “Бизнес ба хүний эрх” хөтөлбөрийн хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газартай хүний эрхийг хангах, хамгаалахад хамтран ажиллах хүсэлтэй байгаагаа тэд илэрхийлж байлаа.